In september 2019 is het boek Wijze lessen: 12 bouwstenen voor effectieve didactiek verschenen in gedrukte versie. Het boek is nu ook gratis online beschikbaar.
https://www.ou.nl/web/wijze-lessen
In het boek verbinden zes auteurs uit Nederland en België, waaronder een flink aantal onderzoekers van de Open Universiteit, de meest recente wetenschappelijke inzichten omtrent leren en instructie met de praktijk van het les geven.
Het boek is uitgegeven bij Ten Brink Uitgevers. Bij het boek komt ook een website: www.wijzelessen.nu met de download versie en ondersteunend beeld- en videomateriaal dat verduidelijkt hoe effectief leraren aan de slag gaan met de beschreven instructieprincipes. In de loop der tijd zal de website steeds verder uitgebreid worden met voorbeelden uit de praktijk.
Een overzicht van de bouwstenen voor effectieve didactiek:
- Bouwsteen 1: activeer relevante voorkennis
- Bouwsteen 2: geef duidelijke, gestructureerde en uitdagende instructie
- Bouwsteen 3: gebruik voorbeelden
- Bouwsteen 4: combineer woord en beeld
- Bouwsteen 5: laat leerstof actief verwerken
- Bouwsteen 6: gebruik manieren om te achterhalen of de hele klas het begrepen heeft
- Bouwsteen 7: ondersteun bij moeilijke taken
- Bouwsteen 8: spreid oefening met leerstof in de tijd
- Bouwsteen 9: zorg voor afwisseling in oefentypes
- Bouwsteen 10: gebruik toetsing als leer- en oefenstrategie
- Bouwsteen 11: geef feedback die leerlingen aan het denken zet
- Bouwsteen 12: leer je leerlingen effectief leren
Michiel Lucassen, medeoprichter van Vernieuwenderwijs.nl, vindt het een top boek maar als gedreven leraar brengt hij ook de andere kant van de medaille ten berde. Onderwijs is meer dan alleen directe instructie en het zo efficiënt mogelijk overbrengen van kennis. Hij noemt zijn aanvulling bij de 12 bouwstenen “inefficiënte bouwstenen”. Niet bewezen door onderzoek of ze werken maar ze geven wel pit aan het onderwijs en kenmerken de persoonlijke touch van een enthousiaste leraar.
Zie voor het artikel:
Een overzicht van deze “alternatieve” bouwstenen:
- Werk vanuit de relatie
- Laat leerlingen zelf dingen uitzoeken en ontdekken
- Geef ruimte voor alternatieven
- Laat leerlingen dingen maken
- Gebruik andere manieren van instructie
- Maak het betekenisvol
- Ga naar buiten, of haal buiten naar binnen
- Laat leerlingen zelf doelen stellen en ideeën
- Biedt ruimte voor spel (en spellen
- Differentieer en/of personaliseer je onderwijs
- Verander je PTA (Programma van Toetsing en Afsluiting)
- Betrek leerlingen bij het beoordelen