Er wordt veel van formatief toetsen verwacht. Maar het blijkt vaak nog moeilijk in te zetten. “Het beste kan de docent heel klein beginnen in zijn eigen lespraktijk met zijn eigen leerlingen”, zeggen onderzoekers Judith Gulikers en Liesbeth Baartman, die in de literatuur zochten naar formatief evalueren in de praktijk. Docenten hebben vakinhoudelijke kennis, inzicht in learning progressions en een vakdidactisch handelingsrepertoire nodig. Ook is het belangrijk dat zij beschikken over een vakdidactisch handelingsrepertoire. Ze weten dan hoe ze reacties van leerlingen kunnen ontlokken, door bijvoorbeeld goede vragen te stellen, en kunnen de lessen daarop aanpassen.
Zie het NRO onderzoeksrapport: https://www.nro.nl/effectief-formatief-evalueren-kleine-stappen-zetten/
Vijf fasen
Om formatief te kunnen evalueren, moeten docenten de vijf fasen van de zogenoemde formatieve toetscyclus toepassen. De vijf fasen zijn:
1) verwachtingen verhelderen.
2) leerlingreactie(s) ontlokken
3) leerlingreactie(s) analyseren en interpreteren
4) communiceren over resultaten met leerlingen
5) vervolgacties ondernemen voor onderwijs en leren
Op de website ‘Platform Leren van toetsen’ vind je veel relevante informatie over toetsontwikkeling. Het Platform Leren van Toetsen wil stimuleren dat docenten en studenten in het hbo de leerwaarde van toetsen optimaal benutten ten behoeve van het leerproces van de student. Het platform ziet het als haar missie om te bewerkstelligen dat er binnen hogescholen en onder docenten aandacht is voor het thema ‘leren van toetsen’ en dat dit bijdraagt aan het vormgeven van effectief onderwijs.
In de toolkit vind je kennisclips, powerpointpresentaties, artikelen, maar vooral veel praktische tools. Alle tools hebben de formatieve toetscyclus (Gulikers & Baartman, 2017) als basis. Bij de meeste tools vind je een werkvorm die je helpt de tool toe te passen. Ook krijg je suggesties voor variaties en vervolgstappen.