Anje Ros (lector HKE) en Linda Keuvelaar – van den Bergh (hoofddocent OSO) ontwikkelden de scan ‘Onderzoekscultuur in de school’. Meer info is te downloaden:
https://www.platformsamenopleiden.nl/scan-onderzoekscultuur-school/
https://www.partnerschapopleidenindeschool.nl/onderzoeken/scan-onderzoekscultuur
Doel van de scan
De scan ‘Onderzoekscultuur in de school’ is bedoeld voor scholen die onderzoek in de school willen benutten om zich te ontwikkelen tot een professionele leergemeenschap. Dit is een leergemeenschap met leraren die een lerende, onderzoekende houding hebben en waarin alles erop is gericht om leerprocessen van leerlingen onderbouwd te verbeteren (evidence-informed handelen en beleid). De scan is een zelfevaluatie-instrument. Scholen kunnen dit instrument zelfstandig gebruiken om de eigen positie te bepalen en acties voor verdere schoolontwikkeling te ondernemen. De scan is met name geschikt voor academische opleidingsscholen, maar kan ook worden gebruikt door andere scholen die willen starten met onderzoek in de school.
Inhoud van de scan
De scan is gebaseerd op onderzoek naar de rol van onderzoek in schoolontwikkeling en op literatuur over de professionele leergemeenschap. Uitgangspunt zijn de twee functies van onderzoek als middel voor schoolontwikkeling. Het gaat enerzijds om de feedbackfunctie van onderzoek, waarbij de school onderzoek inzet om onderbouwde keuzes te maken en het beleid te baseren op eigen en bestaand onderzoek en anderzijds gaat het om de dialoogfunctie, waarbij het onderzoeksproces leidt tot inhoudelijke gesprekken tussen leraren, tot reflectie op hun gedrag en tot de concretisering van de visie op onderwijs.
De scan bestaat uit acht aspecten. De eerste vier aspecten hebben te maken met de condities die van belang zijn om onderzoek goed in te bedden in de school en om de feedbackfunctie en de dialoogfunctie te realiseren:
1 Organisatie onderzoek in de school
Er is in de school een zorgvuldig samengestelde onderzoeksgroep, die op schoolontwikkeling gericht praktijkonderzoek uitvoert.
2 Keuze van het onderzoeksthema
Het onderzoeksthema is een urgent ontwikkelpunt, waardoor het team belang heeft bij de uitkomsten van het onderzoek.
3 Betrokkenheid van het team
Het team is betrokken bij het onderzoek, waardoor teamleren en draagvlak voor de actiepunten ontstaan.
4 Rol van de schoolleider
De schoolleider geeft blijk van een onderzoekende houding, werkt onderzoeksmatig en heeft de ontwikkeling van een onderzoekscultuur opgenomen in beleid.
Twee van de acht aspecten hebben betrekking op de feedbackfunctie van onderzoek:
5 Kennis benutten op het niveau van de leraar: onderzoekende houding
De leraren willen hun onderwijs verbeteren en reflecteren daartoe op hun lessen, verzamelen systematisch gegevens en maken gebruik van literatuur.
6 Kennis benutten op schoolniveau: onderbouwd beleid
De school gebruikt onderzoek om betere beleidskeuzes te kunnen maken en vermijdt hierdoor ad hoc beslissingen.
De laatste twee aspecten hebben betrekking op de dialoogfunctie van onderzoek:
7 Professionele dialoog op het niveau van leraren: professionele ontwikkeling
Leraren voeren diepgaande gesprekken over het onderwijs, gericht op de verbetering van hun handelen.
8 Dialoogfunctie op teamniveau: visie en kennisdeling
De dialoog leidt tot een doorleefde, gezamenlijke visie op leren en tot een gezamenlijke verantwoordelijkheid. De school deelt kennis en ontwikkelt gezamenlijk kennis met partners.