Pygmalion is de “pestkop” in de klas

In haar masterthesis (2017, Universiteit Leiden) onderzocht Annelies Keller  de invloed van
leerprestaties, opleidingsniveau van de ouders en migratieachtergrond op leerkrachtverwachtingen. Hoge leerkrachtverwachtingen komt het leren en de prestaties van leerlingen ten goede.

Al sinds Rosenthal en Jacobson (1968) de resultaten van hun Pygmalion-in-the-classroomexperiment
publiceerden, wordt onderzoek gedaan naar verwachtingen die leerkrachten hebben ten
aanzien van prestaties van hun leerlingen en welke invloed deze verwachtingen hebben op die
prestaties. Daarbij is de centrale vraag of verwachtingen van leerkrachten al of niet in
overeenstemming zijn met de mogelijkheden van leerlingen. In het Pygmalion-in-the-classroomexperiment
kregen leerkrachten deels foutieve informatie die leidde tot hogere verwachtingen van
willekeurige leerlingen, waarna deze leerlingen er meer op vooruit gingen dan op basis van eerdere
prestaties verwacht mocht worden (Rosenthal & Jacobson, 1968).

Volgende conclusies uit het onderzoek van Keller (p. 41) willen we als besluit meegeven:

“Dit onderzoek heeft inzicht gegeven in de rol van achtergrondvariabelen bij de vorming van
leerkrachtverwachtingen en in het effect van deze verwachtingen op interacties en feedback tijdens de les.
Gebleken is dat leerkrachten weliswaar meer directe beurten gaven aan leerlingen van wie zij lage
verwachtingen hadden, maar dat de feedback en de manier waarop deze feedback gegeven werd voor
deze leerlingen vooral feedback was die kan leiden tot oppervlakkig leren. Het zijn de leerlingen die
werden overschat die feedback kregen die meer kan leiden tot diep leren (Hattie, 2013).
De resultaten van dit onderzoek kunnen een opstap zijn naar de bewustwording van leerkrachten,
maar om leerkrachtgedrag met betrekking tot deze aspecten te veranderen is bewustwording niet
voldoende. Om verandering te bereiken is het nodig dat leerkrachten kennis hebben van effectief
leerkrachtgedrag met betrekking tot interacties en feedback dat bijdraagt aan het vergroten leerprestaties
en dat wordt toegepast door leerkrachten die hoge verwachtingen hebben van al hun leerlingen (RubieDavies,
2015). Om dit te bereiken zou nascholing ingezet kunnen worden waarbij met behulp van
videobeelden het leerkrachtgedrag niet alleen worden besproken met de betreffende leerkracht maar
waarbij collega’s ook met elkaar op het gefilmde leerkrachtgedrag reflecteren en waarbij filmbeelden
worden ingezet om gewenst gedrag te modelleren (Van den Bergh, Ros & Beijaard, 2014). Als
leerkrachten op deze manier ervaren dat nieuw aangeleerde vaardigheden succesvol zijn in het
ondersteunen van leerlingen van wie zij lage verwachtingen hebben kan dit hun houding en opvattingen
ten aanzien van deze leerlingen veranderen (Guskey, 2002). Het hebben van hoge verwachtingen voor
alle leerlingen en het toepassen van het daarbij passende leerkrachtgedrag zou in deze tijd van passend
onderwijs, waarin de verschillen tussen leerlingen groot zijn, kunnen bijdragen aan het bieden van gelijke
kansen aan alle leerlingen.”

https://openaccess.leidenuniv.nl/bitstream/handle/1887/52737/Keller%2C%20Annelies-s0519499-MA%20Thesis%20PEDA-2017.pdf?sequence=1